Value traps herkennen en vermijden
Een van mijn favoriete uitspraken van Charlie Munger, die hij zelf ontleende aan de wiskundige Carl Jacobi, is “Invert, always invert”. Mijn omgekeerde vraagstelling is dan: Op welke manier kan ik zo snel mogelijk mijn beleggingsportefeuille om zeep helpen? Ik wil het enkel hebben over waardebeleggen in individuele aandelen. Als ik het breder zou trekken naar beleggen in het algemeen, kom ik ook wel op enkele punten, zoals:
te veel risico nemen
beleggen met geleend geld
handelen in producten die zijn gemaakt door de tegenpartij, bijvoorbeeld CFD’s
achter de prijs aan hollen
het volgen van hypes
….
In onze kleine wereld van beleggen in individuele aandelen zijn value traps de aandelen die je portefeuille flink kunnen schaden. Aandelen die op het eerste gezicht goedkoop lijken, maar dat ook terecht zijn. Aandelen die bijvoorbeeld aan een lage koerswinst of koersboekwaarde noteren, maar die gaandeweg waarde vernietigen. Dit kan zijn doordat ze bijvoorbeeld marktaandeel verliezen, of de winstmarges dalen, of er ergens een lijk in de kast zit. Het kan ook simpelweg slecht management zijn met abominabele kapitaalallocatie.
In plaats van het gewenste doel bij waardebeleggen dat de beurskoers stijgt naar de waarde, daalt de waarde naar de beurskoers
Deze value traps zijn ook de reden dat beleggen in kwaliteitsaandelen vaak de beste vorm van waardebeleggen is voor de meeste beleggers. Ik geef toe dat ik ook de meeste van mijn aandelen zoek op het kruispunt van kwaliteit en waarde, zoals Joël Greenblatt het ons leerde in zijn kleine boekje. Al zal ik een deep value aandeel of een speciale situatie uiteraard ook niet laten liggen als het duidelijk genoeg is.
Hoe een value trap herkennen?
Er is maar één echte manier om een value trap te herkennen, en dat is door het analyseren van het bedrijf, zijn balans en de sector waar dit bedrijf deel van uitmaakt, en je moet ook verwachten dat er af en toe toch één tussendoor glipt.
Als gewone belegger, die zijn investeringen vaak nog voor en na zijn werkuren of in de weekends moet onderzoeken, is dit vaak makkelijker gezegd dan gedaan. Hoewel het beheren van het geld binnen het gezin belangrijk is, zijn de partner, kinderen en familie zelfs nog belangrijker. Het doel is een manier te vinden om snel het kaf van het koren te kunnen scheiden, zodat er meer tijd over blijft om te genieten van wat echt belangrijk is.
Als eerste manier om een value trap snel te herkennen, denk ik aan de Piotroski F-score. Professor Joseph Piotroski ontwikkelde een score gebaseerd op drie maatstaven: rendabiliteit, soliditeit en efficiëntie. De score wordt bepaald op basis van negen tests waarbij telkens een punt kan worden verdiend. Ik ga niet in detail, maar een score van 0 is slecht en 9 is uitstekend. In de praktijk blijkt vooral alles onder 2 of 3 echt te mijden.
Een vergelijkbare score is de Altman Z-score. Deze score is ontwikkeld om bedrijven aan te duiden die financiële problemen zouden kunnen krijgen en mogelijk op termijn failliet kunnen gaan.
Het probleem met beide scores is dat je over de juiste tools moet beschikken om ze te kennen zonder zelf te hoeven rekenen. Gelukkig zijn deze tegenwoordig opgenomen in tal van software en screeners. Voor wie leuke screeners zoekt, zijn Quant-investing.com, Chartmill en Gurufocus zeker de moeite waard om te bekijken.
Hieronder een paar tips om een value trap te herkennen:
Vermijd aandelen waarbij sprake is van fraude of onjuistheden in de boekhouding.
Wees voorzichtig met bedrijven met te optimistisch management.
Wees voorzichtig met bedrijven in zeer gereglementeerde sectoren.
Vermijd aandelen die hun dividend hebben verminderd of geschrapt.
Vermijd aandelen met een hoge schuldgraad.
Wees voorzichtig met bedrijven in een zeer concurrentiële sector.
Vermijd aandelen die in prijs gezakt zijn vanwege verouderde producten of dienstverlening.
Bekijk enkel bedrijven die winst maken.
Wees voorzichtig met cyclische bedrijven; hun waardering lijkt het goedkoopst wanneer ze het duurst zijn ten opzichte van hun winst, en ze lijken het duurst wanneer ze het goedkoopst lijken ten opzichte van hun winst.
Kijk naar het gedrag van insiders: zijn ze koper of verkoper?
Is ondanks de prijsdaling de onderliggende strategie van het bedrijf nog intact?
Wat kunnen we nog doen om een value trap te vermijden?
En nog wat tips gebaseerd op cijfers. Deze informatie is uiteraard te vinden op de websites van de bedrijven zelf, in de jaarverslagen, of je kunt voor een eerste analyse gebruikmaken van software en screeners, zoals Chartmill, Gurufocus, of Stratosphere.io.
Kijk of het bedrijf winst maakt: Net Income moet positief zijn.
Beoordeel de schuldgraad aan de hand van de Current Ratio, Long Term Debt to Assets, Total Debt to Assets, en Lt Debt to Equity en Total Debt to Equity. Mijn voorkeur gaat uit naar Total Debt to Assets of Total Debt to Equity, afhankelijk van of het een kapitaalintensief bedrijf is of niet. Ik geef de voorkeur aan ratio's onder de 65%.
Bij een bedrijf met een hoog dividendrendement, kijk ook naar de pay-out ratio. Deze moet onder de 70% blijven.
Boven waarschuw ik voor cyclische aandelen omdat deze goedkoop lijken wanneer ze vaak duur zijn, en vice versa. In feite zijn deze geen value traps als ze gewoon hun werk doen en blijven groeien op genormaliseerde basis. Het is hier gewoon belangrijk om te leren omgaan met deze cycliciteit en deze bedrijven te herkennen. Je kunt zelfs interessante beleggingsmogelijkheden in hen vinden, maar dat vereist een contraire aanpak.
Niet elke Value Trap valt (op tijd) te herkennen
Niet elke value trap valt te herkennen, en soms zijn het ook veranderende marktomstandigheden die ervoor zorgen dat wat aanvankelijk leek op een degelijk bedrijf achteraf een value trap blijkt te zijn.
Een voorbeeld van een value trap waar ik flink mijn broek aan gescheurd heb, is Noble Corp. Noble Corp is een exploitant van boorplatforms voor diepzee-olieboringen. Toen ik Noble kocht in 2015, bevond de sector zich in een ernstige crisis.
Naar mijn mening zou er echter nog voor langere tijd vraag blijven naar olie en waren we door de beperkte voorraden aangewezen op olie uit de zee. Op dat moment was Noble een van de sterkste bedrijven in zijn sector, zo niet het sterkste.
De crisis trof echter genadeloos; de dagtarieven waren belachelijk laag, waardoor alle bedrijven gewoon geld aan het bloeden waren. Een voor een vielen alle concurrenten van Noble om. Je zou denken dat dit gunstig was omdat Noble als een van de weinigen overbleef en haar prijzen kon bepalen, en dat was ook mijn idee. Wat ik echter niet had ingecalculeerd, was dat door het gratis geldbeleid van de centrale banken, alle schuldeisers van de omgevallen bedrijven ervoor kozen om in plaats van te liquideren, de bedrijven door een chapter 11 te laten gaan. De bestaande aandeelhouders werden zo van de kaart geveegd, en de schuldeisers werden de nieuwe eigenaars. Alles was beter dan het alternatief.
Op die manier kwamen er echter nieuwe bedrijven, die niet de zware schulden droegen die hun voorgangers hadden, en Noble droeg die last wel. Ze konden dan ook Noble kapot concurreren. Noble ging van een van de beste leerlingen in de klas naar de slechtste, als de laatste overlevende van de oude garde. Ik verkocht voordat Noble failliet ging en recupereerde nog iets, maar het deed wel pijn.
Het verschil tussen een value trap en een waarde-aandeel is dat het laatste uiteindelijk zal terugkeren naar hogere koersen. Er is een katalysator die mensen aanzet tot het kopen van aandelen, zoals bijvoorbeeld de aankoop van aandelen door insiders, de introductie van nieuwe producten of positieve bedrijfsresultaten. Een value trap vertoont geen van deze kenmerken en zal waarschijnlijk te maken krijgen met cashflowproblemen.
Het wordt een value trap genoemd omdat het een val is. Als iedereen deze van tevoren zou kunnen herkennen, zou het geen val meer zijn. Het interessante aan investeren is echter dat je niet altijd gelijk hoeft te hebben. Onze 'margin of safety' dekt ons al in, maar daarnaast kun je geld verdienen, zelfs als je maar 6 of 7 keer op de 10 gelijk hebt. Zolang je aandacht besteedt aan je bedrijven, de balans bestudeert en op de hoogte blijft van het nieuws, kun je vermijden (veel) geld te verliezen.