Je kent vast wel iemand die jarenlang hard heeft gewerkt, een goede opleiding heeft gevolgd, een succesvolle carrière heeft opgebouwd en vervolgens een deel van zijn spaargeld verliest op de beurs. Waarom? Omdat “iemand” hem een gouden tip gaf over een aandeel of crypto die zogenaamd zou verdubbelen in waarde.
Dit is een patroon dat zich keer op keer herhaalt. Intelligente, rationele mensen laten zich in een vlaag van opwinding verleiden tot snelle winsten, zonder te begrijpen waarin ze investeren. En het meest opmerkelijke? De meesten noemen wat ze doen "beleggen".
Benjamin Graham, de vader van waardebeleggen, zou zich omdraaien in zijn graf als hij dit hoorde. Hij was een van de eersten die duidelijk maakte wat beleggen werkelijk is en hoe het fundamenteel verschilt van wat de meeste mensen op de beurs doen: speculeren.
Wat is beleggen en wat is speculeren?
Voordat we diep ingaan op de definities, wil ik je een eenvoudige vraag stellen:
Wat denk jij dat het verschil is tussen beleggen en speculeren?
Neem even de tijd om hierover na te denken. Schrijf je eigen definities op voor beide begrippen. Op het eerste gezicht lijkt het antwoord simpel, maar hoe langer je erover nadenkt, hoe moeilijker het wordt.
Deze termen bestaan al eeuwenlang. In het boek Confusion of Confusions uit 1688 – het oudste boek over de beurs – onderscheidt Joseph de la Vega drie groepen beleggers:
De prinsen van het zakenleven, de financial lords, ofwel de rijke beleggers.
De handelaren – de occasionele speculanten.
De gokkers – de aanhoudende speculanten die enkel op koersschommelingen spelen.
Meer dan 250 jaar later, schreef Philip Carret in The Art of Speculation:
“De man die United States Steel kocht aan 60 in 1915 met de verwachting deze tegen een winst te verkopen, is een speculant. De man die American Telephone tegen 95 kocht in 1921 om te genieten van een dividendrendement van meer dan 8%, is een belegger.”
Zijn definitie is helder:
Beleggers kijken naar het bedrijf en zijn fundamentele waarde.
Speculanten kijken enkel naar de prijs en hopen dat die zal stijgen.
Hij schreef: “ Speculatie kan gedefinieerd worden als de aan- of verkoop van aandelen of grondstoffen in de verwachting te kunnen profiteren van veranderingen in hun prijs”.
In deze moderne tijd kun je daar crypto en ETF’s aan toevoegen. Zie je hoe eng dit lijkt op wat veel mensen op de beurs doen? Misschien zelfs wat jij ooit hebt gedaan?
Benjamin Grahams definitie van beleggen
Benjamin Graham definieerde beleggen als volgt in Security Analysis (1934):
“Een beleggingshandeling is een handeling die, afgaand op een grondige analyse, veiligheid van kapitaal vooropstelt en een bevredigend rendement biedt. Handelingen die hier niet aan voldoen, zijn speculatief.”
Deze definitie legt de lat hoog. Beleggen vereist:
Een diepgaand begrip van het bedrijf
Kapitaalbescherming als prioriteit
Een rationele benadering die losstaat van emoties
Als je aandelen koopt zonder deze basisprincipes toe te passen, ben je niet aan het beleggen. Je bent aan het speculeren.
In The Intelligent Investor (1949) voegde Graham eraan toe:
“De term ‘belegger’ wordt tegenwoordig voor iedereen gebruikt die actief is op de beurs, ongeacht wat hij koopt, waarom hij het koopt, of tegen welke prijs.”
Met andere woorden: het woord ‘beleggen’ is verwaterd.
De krant noemt iedereen die aandelen koopt een belegger, ook als die persoon puur gokt op koersschommelingen. Ook de cryptowereld is erin geslaagd het “investeren in crypto” te noemen. Graham waarschuwde dat deze verwarring gevaarlijk is, omdat ze mensen aanmoedigt om te speculeren zonder zich daar bewust van te zijn.
Waarom is dit onderscheid zo belangrijk?
Omdat het bepaalt of je succesvol zult zijn op de beurs.
John Bogle, oprichter van Vanguard, schreef in The Clash of the Cultures:
“Beleggen betekent aanhouden voor de lange termijn, terwijl speculeren draait om korte-termijntransacties.”
Laten we dit samenvatten:
Philip Carret: Speculanten kijken naar de koers, beleggers kijken naar het bedrijf.
Benjamin Graham: Beleggers analyseren en beschermen kapitaal, speculanten niet.
John Bogle: Beleggers houden vast voor de lange termijn, speculanten handelen korte-termijntransacties.
Seth Klarman voegde hier in Margin of Safety nog iets belangrijks aan toe:
“Beleggingen genereren cashflow voor hun eigenaars. Speculaties doen dat niet. Speculanten verdienen enkel als ze later aan iemand anders kunnen verkopen tegen een hogere prijs.”
Wat betekent dit? Als je investeert in bedrijven die winstgevend zijn, dividend betalen en waarde creëren, dan beleg je. Als je een aandeel koopt puur omdat je denkt dat de prijs omhoog zal gaan, dan speculeer je.
De psychologie van speculatie
Warren Buffett waarschuwde voor de verleiding van speculatie:
“Niets verdooft rationaliteit sneller dan grote hoeveelheden makkelijk geld.”
Hij vergelijkt speculanten met Assepoester op het bal:
“Ze weten dat ze voor middernacht moeten vertrekken – in dit geval, stoppen met speculeren voordat de bubbel barst – maar ze willen geen minuut van het feest missen. Het probleem is dat de klokken in deze balzaal geen wijzers hebben.”
Speculanten denken dat ze op tijd zullen uitstappen. Maar in de praktijk blijven ze te lang, tot het te laat is.
John Maynard Keynes gaf een beroemde vergelijking in The General Theory of Employment, Interest and Money (1936):
“Speculeren is als deelnemen aan een schoonheidswedstrijd, waarin je niet de mooiste vrouw moet kiezen, maar moet raden wie anderen als de mooiste zullen kiezen.”
Dit is exact hoe marktbubbels ontstaan. Mensen kopen aandelen niet omdat ze waarde zien, maar omdat ze denken dat anderen ze later voor een hogere prijs zullen kopen.
Maar wanneer de muziek stopt, is er niet genoeg plaats op de stoelen.
Wat wil jij?
Sta even stil bij de volgende vragen:
Koop je een aandeel omdat je gelooft in het bedrijf? Of omdat de prijs stijgt?
Heb je een plan voor de lange termijn? Of hoop je op snelle winsten?
Maakt het jou iets uit als de beurs morgen sluit?
Buffett gaf een eenvoudige test:
“Als ik een aandeel koop, dan geef ik er niet om als de beurs de komende jaren gesloten blijft.”
Een belegger bezit een stukje van een bedrijf. Een speculant gokt op koersbewegingen.
De keuze is aan jou.
Conclusie en huiswerk
De eerste stap naar succesvol beleggen is begrijpen wat je doet.
Analyseer je eigen gedrag: Kijk naar je vorige transacties. Waren het beleggingen of speculaties?
Schrijf op waarom je aandelen koopt: Focus je op waarde of op prijsbewegingen?
Leer van de grootmeesters: Graham, Buffett en Klarman lieten duidelijke sporen achter. Volg hun inzichten.
Beleggen gaat niet over spanning of snelle winsten. Zoals Mark Twain zei:
“Er zijn twee momenten waarop je niet moet speculeren: wanneer je het je niet kan veroorloven, en wanneer je het je wél kan veroorloven.”
Wil je financiële stabiliteit en groei op lange termijn? Kies dan voor beleggen.
Ken je iemand die dit inzicht kan gebruiken? Stuur deze les door. Hoe meer mensen dit begrijpen, hoe minder slachtoffers van speculatie er zullen zijn.
Les 1 vind je hier: