Les 13: De psychologie van beleggen

Introductie tot waardebeleggen

Je grootste vijand als belegger ben je zelf

Laat me meteen met de deur in huis vallen:

Psychologie is veruit het belangrijkste aspect van beleggen.

Alles wat je tot nu toe geleerd hebt, waardering, analyses, ratio’s, modellen, is aan te leren. Maar wat je niet zomaar aanleert, is emotionele discipline. En dat is exact wat je nodig hebt om succesvol te blijven op de lange termijn. Dit kan je helaas niet leren uit boeken, enkel door ervaring. Echter op voorhand op de hoogte zijn van de valkuilen, laat je de lessen uit de praktijk wel sneller leren.

In mijn cursus is dit veruit de grootste struikelblok geweest voor de meeste deelnemers. Daarom hou ik het hier bewust beknopter. Maar ik moedig je sterk aan om zelf verder te verdiepen:

Boekentip: Het Beleggersbrein van Luc Kroeze
Kijktip: Charlie Munger’s legendarische speech: The Psychology of Human Misjudgment

---

Waarom je hersenen je vaak in de weg staan

Zoals Charlie Munger het stelde:

"Al wat ik wil weten is waar ik sterf, dan ga ik daar nooit naartoe."

Hij bedoelde: begrijp je eigen denkfouten, zodat je ze kunt vermijden.

Beleggers verliezen zelden geld omdat ze dom zijn. Ze verliezen omdat ze zichzelf saboteren:

• Ze verkopen in paniek.

• Ze kopen in euforie.

• Ze veranderen van strategie op het verkeerde moment.

Zoals Buffett het zegt:

“Investing is not a game where the guy with the 160 IQ beats the guy with the 130 IQ. Once you have ordinary intelligence, what you need is the temperament to control the urges that get other people into trouble in investing.”

---

Systeem 1 vs. Systeem 2 – Hoe we denken

De psycholoog Daniel Kahneman leert ons dat we twee systemen gebruiken om te denken:

Systeem 1: snel, intuïtief, emotioneel, automatische reflexen, overlevingsinstinct

Systeem 2: traag, analytisch, rationeel, weloverwogen beslissingen, nodig om te beleggen

Systeem 1 is waarom je wegrent als je een tijger ziet.
Systeem 2 is waarom je cijfers naloopt in een jaarverslag.

Op de beurs gebruiken de meeste mensen Systeem 1, net wanneer ze het niet zouden mogen.

---

Voorbeelden van Denkfouten (Biases)

Er bestaan tientallen denkfouten die je als belegger beïnvloeden. Hier zijn er vijf die je waarschijnlijk al bent tegengekomen:

1. Overmoed (Overconfidence): Je denkt dat je het zeker weet. Net daarom zit je fout.

2. Bevestigingsbias (Confirmation Bias): Je zoekt enkel informatie die je mening ondersteunt.

3. Kuddegedrag (Herding): Als iedereen koopt of verkoopt, ga jij mee. Want “zoveel mensen kunnen toch niet fout zijn?” (jawel dus).

4. Verliesaversie (Loss Aversion): Verliezen voelen twee keer zo hard als winsten. Daarom houden we verliezers te lang vast.

5. Actiebias: Niets doen voelt fout, dus doen we tóch iets. Ook al is dat vaak verkeerd.

“Iedereen is een langetermijnbelegger… tot de markt daalt.”
— Peter Lynch

---

Waarom niets doen zo moeilijk is

Zoals Luc Kroeze beschrijft in Het Beleggersbrein, is de moeilijkste pijler van beleggen niet “koop goede bedrijven”, niet “betaal niet te veel”… maar “doe niets”.

“Buy & hold is simpel op papier, maar verdomd moeilijk in de praktijk.” - Luc Kroeze

Want als de koersen kelderen, begint je brein te twijfelen:

• “Misschien moet ik toch verkopen?”

• “Had ik maar eerder…”

• “Wat als…?”
  

Twijfel, angst, spijt, ze komen allemaal langs. En net dan is zelfkennis en discipline het enige dat je beschermt.

---

Wat kan je doen?

1. Herken je denkfouten
   Lees over biases. Zie wanneer je brein je bedriegt.

2. Gebruik een beleggingsdagboek
   Schrijf op waarom je koopt of verkoopt. Later leer je van je beslissingen — en van je excuses.

3. Vertraag beslissingen
   Laat belangrijke beslissingen “een nacht rijpen”. Slaap er minstens één keer over.

4. Hou je aan je plan
   Als je een strategie hebt, wijk er dan niet van af onder druk.

5. Zoek rationele stemmen
   Volg mensen die hun hoofd koel houden. Vermijd paniek op sociale media.
   

---

Aanbevolen verdieping

Ik ging er hier snel over, bewust om je net te wijzen naar deze vier bronnen, zodat je deze nog wil lezen.

De Kaviaarformule of de vernieuwde versie: De kunst van het kwaliteitsbeleggen, is het meest bekende boek van Luc, persoonlijk vind ik Het Beleggersbrein zijn belangrijkste en één van de te lezen boeken voor iedere belegger.

• Het Beleggersbrein – Luc Kroeze

• The Psychology of Human Misjudgment – Charlie Munger (YouTube)

• Thinking Fast and Slow – Daniel Kahneman

• Your Money and Your Brain – Jason Zweig