Les 14: De Kracht van Checklists

Introductie tot het waardebeleggen

Beleggen is geen exacte wetenschap. Zelfs met jarenlange ervaring maak je fouten. Maar net zoals chirurgen, piloten of ingenieurs in complexe situaties vertrouwen op checklists om vergissingen te vermijden, zou elke belegger dat ook moeten doen.

Een checklist helpt je:

• Je eigen denkfouten te ondervangen;

• Systematisch en consistent beslissingen te nemen;

• Gevoel, haast of groepsdruk te neutraliseren.

Zoals Charlie Munger zei:

"We hebben checklists nodig omdat onze hersenen ons soms saboteren, zelfs als we het goed bedoelen."

Checklists redden levens (en beschermen kapitaal)

In de geneeskunde werd de checklist ingevoerd nadat bleek dat simpele dingen, zoals het vergeten van een instrument in het lichaam, miljoenen patiënten schaadden.

In de luchtvaart: checklists helpen piloten om in stressmomenten kalm en systematisch te reageren.

Beleggen mag dan minder levensbedreigend lijken, het vernietigt wel degelijk kapitaal als je beslissingen neemt op basis van impuls of gemakzucht.

Beleggen zonder checklist? Risico op:

❌ Aandelen kopen op basis van tips of “gevoel”
❌ Onvoldoende inzicht in het bedrijf of de sector
❌ Overmoed in je eigen analyse
❌ Emoties die je beslissing domineren
❌ Geen duidelijk zicht op risico’s of uitgangsstrategie

Hieronder een korte versie van mijn eigen checklist waar je je eigen checklist op kan bouwen.

De Beleggingschecklist

I. Een bedrijf dat je begrijpt

• Begrijp ik de sector / industrie?

• Ligt deze sector binnen mijn circle of competence?

• Begrijp ik dit bedrijf?

• Hoe verdient dit bedrijf geld?

• Hoe is het bedrijf geëvolueerd met de tijd?

• Heeft de sector een hoge graad van verandering en veroudering?

II. Goede lange termijn economische vooruitzichten

• Kan de markt voor dit bedrijf groeien met meer dan 10% per jaar in volume voor de volgende 10 jaar?

• Kan het bedrijf haar omzet en winst met 15% of meer laten groeien en haar ROE boven 20% houden?

• Heeft het bedrijf een duurzaam competitief voordeel? Wat is de bron hiervan?

• Hoe intens is de concurrentie? Zijn er hoge toetredingsdrempels?

• Kan het bedrijf prijzen verhogen zonder klanten te verliezen?

• Zijn de resultaten duurzaam of tijdelijk (cyclus, meevallers, boekhoudkundige ingrepen)?

III. Goede financiële sterkte

• Groeit omzet en winst consistent over 8–10 jaar?

• ROE > 15%? En wat is de oorzaak hiervan?

• Debt/Equity-ratio < 0,7 (uitgezonderd banken/verzekeraars)?

• Zijn er veel converteerbare obligaties of vreemde valuta-risico’s?

• Is de sector kapitaalintensief?

• Positieve en stijgende vrije kasstroom?

IV. Capabel en betrouwbaar management

• Heeft het management in het verleden transparant en eerlijkl gehandeld?

• Wordt negatieve informatie openlijk gedeeld?

• Werd overtollige cash rendabel gealloceerd (>15% ROE)?

• Heeft het management geld verspild aan dure of mislukte overnames?

• Is er sprake van agressieve boekhouding of verborgen transacties?

• Heeft het management belangenconflicten of slechte historiek?

• Verkoopt het management stelselmatig aandelen na uitoefening opties?

V. Verstandig prijskaartje

• Is de huidige PE > 20x?

• Veronderstelt de koers een onrealistische groei?

• Noteert het bedrijf aan een discount t.o.v. de sector?

• Krijg ik minstens 20-30% veiligheidsmarge volgens mijn DCF?

• Wijkt de marktverwachting sterk af van mijn inschatting?

VI. Psychologische checklist

• Word ik beïnvloed door anderen (social proof, influencers)?

• Ben ik onterecht trouw aan een aandeel door sunk cost fallacy?

• Ben ik jaloers op anderen die dit aandeel reeds kochten?

• Negeer ik tegengestelde meningen?

• Laat ik recente prestaties te veel wegen?

• Heb ik voldoende diep gegraven in informatie buiten het jaarverslag?

• Ben ik overmoedig of te optimistisch?

• Reageer ik te traag op slecht nieuws?

• Wil ik een positie houden puur uit gewoonte?

Charlie Munger’s Principes Checklist

Deze principes zijn minder operationeel, maar fundamenteel bij het ontwikkelen van een robuuste beleggingsmentaliteit:

1. Risico: Vermijd permanente kapitaalvernietiging. Gebruik een margin of safety.

2. Onafhankelijkheid: Denk zelf, wees rationeel, weersta kuddegedrag.

3. Voorbereiding: Blijf leren, lees gulzig, ontwikkel je denkkaders.

4. Intellectuele bescheidenheid: Blijf binnen je circle of competence. Wees kritisch op jezelf.

5. Strenge analyse: Denk in scenario’s, keer problemen om.

6. Kapitaalallocatie: Denk in opportuniteitskosten.

7. Geduld: Handel niet onnodig. Wacht op het juiste moment.

8. Daadkracht: Handel snel en overtuigend als het moment daar is.

9. Aanpassingsvermogen: Accepteer verandering, daag je overtuigingen uit.

10. Focus: Bewaak eenvoud, integriteit en je belangrijkste doelen.
    

"Voorbereiding. Discipline. Geduld. Daadkracht." de vier pijlers van Munger.

Verkorte checklist

Een compacte checklist om de kern van een belegging snel te toetsen:

• Is het bedrijf eenvoudig te begrijpen?

• Is er consistente omzet- en winstgroei?

• Zal het bedrijf er binnen 10 jaar nog zijn én winstgevender zijn?

• Heeft het een houdbaar competitief voordeel?

• Is het management capabel en eerlijk?

• Vereist het bedrijf voortdurend zware investeringen?

• Genereert het bedrijf vrije kasstroom?

Deze checklist kan je helpen om in 20% van de tijd 80% van de analyse te vatten.

Aanbevolen lectuur

• The Investment Checklist – Michael Shearn

• The Checklist Manifesto – Atul Gawande

• Poor Charlie’s Almanack – Charlie Munger